دکتر ایرانی DoctorIrani | بررسی و تحلیل مسائل پزشکی روز دنیا و مشاوره تخصصی
بیماری پیسی یا ویتیلیگو یک اختلال پوستی است که منجر به از دست رفتن رنگدانه‌ها و بروز لکه‌های سفید بر روی پوست می‌شود. این لکه‌ها معمولاً در نواحی مانند دست‌ها، صورت، اطراف دهان و چشم، ساعد و پاها ظاهر می‌شوند. برای آگاهی از ادامه مقاله و دریافت جدیدترین اطلاعات، با وب سایت دکتر ایرانی همراه باشید.
بیماری پیسی چیست
پیسی، برص یا ویتیلیگو یک اختلال پوستی است که منجر به از دست رفتن رنگدانه‌ها در نواحی مختلف بدن می‌شود. این بیماری لکه‌های سفید یا کم‌رنگی را بر روی پوست ایجاد می‌کند که معمولاً به تدریج گسترش می‌یابند. هرچند پیسی خطرناک نیست، اما می‌تواند از نظر روانی برای فرد آزاردهنده باشد. ویتیلیگو یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به سلول‌های تولیدکننده رنگ پوست (ملانوسیت‌ها) حمله می‌کند. علاوه بر عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و استرس نیز در بروز و پیشرفت این بیماری تأثیرگذار هستند.
انواع بیماری پیسی
بیماری پیسی به اشکال مختلفی بر روی پوست ظاهر می‌شود که هر کدام الگوهای خاصی دارند؛ از لکه‌های پراکنده تا بی‌رنگ شدن وسیع بخش‌های زیادی از بدن. شناسایی نوع پیسی می‌تواند به انتخاب درمان‌های مؤثرتر کمک کند:
- نوع عمومی
این شایع‌ترین نوع پیسی است که باعث ایجاد لکه‌های سفید در نواحی مختلفی از بدن، از جمله دست‌ها، صورت و اطراف دهان یا چشم‌ها می‌شود.
- نوع سگمنتال
بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود و معمولاً تنها یک طرف بدن یا ناحیه‌ای محدود مانند صورت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این نوع به سرعت پیشرفت می‌کند اما به همان سرعت نیز متوقف می‌شود.
- پیسی مخاطی
این نوع فقط نواحی مرطوب مانند داخل دهان یا اندام تناسلی را بی‌رنگ می‌کند.
- نوع کانونی
به صورت چند لکه محدود در یک ناحیه مشخص ظاهر می‌شود و معمولاً گسترش نمی‌یابد.
- بیماری پیسی تریکوم
این نوع ترکیبی از سه رنگ است؛ مرکز لکه کاملاً سفید، اطراف آن رنگ‌پریده‌تر و لایه بعدی رنگ طبیعی پوست را دارد.
- نوع جهانی
نادرترین و شدیدترین نوع پیسی است که بیش از ۸۰ تا ۹۰ درصد پوست بدن را بی‌رنگ می‌کند. در این نوع، رنگ موها نیز ممکن است سفید شود.
علائم بیماری پیسی
علائم پیسی معمولاً با ظهور لکه‌های روشن یا سفید بر روی پوست آغاز می‌شود. این تغییر رنگ ممکن است در نواحی مختلفی از جمله صورت، دست‌ها، پاها و حتی دهان و بینی مشاهده شود. برخی افراد ممکن است متوجه سفید شدن موهای همان ناحیه شوند؛ به عنوان مثال، موهای سر، ابرو، مژه یا ریش ممکن است به رنگ نقره‌ای یا سفید درآیند. در برخی موارد، این تغییرات رنگ به‌صورت متقارن رخ می‌دهند، به این معنی که دو سمت بدن به‌طور مشابه تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
گاهی اوقات، قبل از ظهور لکه‌ها، فرد ممکن است احساس خارش یا سوزش خفیفی در پوست داشته باشد. این علائم می‌توانند خفیف باشند و تنها بخش کوچکی از بدن را درگیر کنند یا به تدریج گسترش یابند و نواحی وسیع‌تری را تحت تأثیر قرار دهند. همچنین، بروز زودهنگام موهای سفید، به‌ویژه در افرادی که زیر ۳۵ سال سن دارند، یکی دیگر از نشانه‌هایی است که نباید نادیده گرفته شود. اگر هر یک از این تغییرات را در پوست یا موی خود مشاهده کردید، بهتر است با یک پزشک متخصص پوست مشورت کنید تا روند بیماری به‌موقع کنترل شود.
علت بیماری پیسی
زمانی که بدن به اندازه کافی ملانین تولید نکند، پوست به تدریج رنگ طبیعی خود را از دست می‌دهد و لکه‌های روشن یا سفید بر روی آن ظاهر می‌شود. این پدیده در بیماری پوستی پیسی رخ می‌دهد. هنوز علت دقیق این اختلال مشخص نیست، اما تحقیقات نشان داده‌اند که چندین عامل می‌توانند در بروز آن مؤثر باشند.
یکی از دلایل اصلی، اختلال در سیستم ایمنی بدن است که در آن، بدن به‌اشتباه به سلول‌های تولیدکننده رنگ پوست، یعنی ملانوسیت‌ها، حمله می‌کند. تغییرات ژنتیکی نیز می‌توانند زمینه‌ساز این مشکل باشند و بیش از ۳۰ ژن مختلف در بروز پیسی نقش دارند. علاوه بر این، استرس‌های مکرر و مزمن و همچنین عوامل محیطی مانند اشعه ماورای بنفش و مواد شیمیایی مضر می‌توانند عملکرد ملانوسیت‌ها را تحت تأثیر قرار دهند و احتمال بروز بیماری برص را افزایش دهند.
روش تشخیص بیماری پیسی
برای تشخیص بیماری پیسی، پزشک ابتدا پوست بیمار را از نظر ظاهری معاینه می‌کند. در بسیاری از موارد، همین بررسی ساده کافی است، اما برای دستیابی به تشخیص دقیق‌تر، ممکن است از روش‌های تخصصی‌تری نیز استفاده شود. یکی از این روش‌ها، استفاده از «لامپ وود» است که با نور ماوراءبنفش، لکه‌های بی‌رنگ روی پوست را از سایر بیماری‌ها متمایز می‌کند.
به طور کلی، تشخیص ویتیلیگو معمولاً بر اساس معاینه بالینی و استفاده از لامپ وود انجام می‌شود. در موارد مشکوک یا برای رد سایر بیماری‌ها، ممکن است پزشک نمونه‌برداری از پوست یا آزمایش‌های خون برای بررسی بیماری‌های خودایمنی را تجویز کند.
درمان بیماری پیسی
اگرچه ویتیلیگو یا بیماری پوستی پیسی به طور مستقیم آسیبی به بدن نمی‌زند، اما درمان این بیماری برای بهبود ظاهر پوست، جلوگیری از پیشرفت آن و ارائه حمایت روانی بسیار حائز اهمیت است. درمان زودهنگام می‌تواند به کنترل بهتر بیماری کمک کند.
برای بازگرداندن رنگ پوست یا یکدست کردن آن در بیماران مبتلا به ویتیلیگو، چندین روش درمانی وجود دارد. برخی از این روش‌ها به فعال‌سازی دوباره رنگدانه‌های پوست می‌پردازند، در حالی که دیگران سعی دارند رنگ باقی‌مانده پوست را کاهش دهند تا ظاهری یکنواخت‌تر ایجاد کنند. دارو درمانی، نور درمانی، جراحی‌های پوستی و حتی درمان‌های خانگی می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند. همچنین، مشاوره با پزشک متخصص می‌تواند در انتخاب بهترین راه‌حل کمک‌کننده باشد.
عوارض بیماری پیسی
بیماری پیسی معمولاً خطر جسمی جدی ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند تأثیرات روحی و اجتماعی قابل توجهی داشته باشد. از جمله عوارض مهم این بیماری پوستی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش اعتماد به نفس و افزایش اضطراب اجتماعی
- افسردگی ناشی از تغییر در ظاهر پوست
- افزایش حساسیت به نور خورشید
- التهاب یا آفتاب‌سوختگی در نواحی فاقد رنگدانه
- احتمال بالاتر ابتلا به بیماری‌های خودایمنی دیگر (مانند بیماری تیروئید یا لوپوس)
- در موارد نادر، تغییر رنگدانه در چشم یا گوش داخلی
جلوگیری از بیماری پیسی
با توجه به اینکه ویتیلیگو می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، هیچ روش شناخته‌شده‌ای برای پیشگیری از آن وجود ندارد. اما می‌توانید با رعایت نکات زیر، خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید:
- رعایت شیوه‌های صحیح قرار گرفتن در معرض نور خورشید
- استفاده روزانه از مرطوب‌کننده و ضدآفتاب برای پوست
- مدیریت بیماری‌های خودایمنی زمینه‌ای
- پیروی از یک رژیم غذایی سالم
سخن آخر
بیماری پیسی عمدتاً ناشی از عوامل ژنتیکی است و متأسفانه نشانه‌های قابل پیش‌بینی از خود بروز نمی‌دهد. در بسیاری از موارد، درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد. با این حال، تغییرات ظاهری ناشی از آن می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند کاهش اعتماد به نفس و اضطراب شود. در چنین شرایطی، مشاوره با یک متخصص یا مشاور می‌تواند مفید باشد. اگر علائم بیماری پیسی را تجربه می‌کنید، حتماً با یک متخصص پوست و مو مشورت کنید تا بهترین روش درمانی برای شما تعیین شود.
