دکتر ایرانی DoctorIrani | بررسی و تحلیل مسائل پزشکی روز دنیا و مشاوره تخصصی
بیماری نقرس یک نوع آرتریت شایع و پیچیده است که می‌تواند هر فردی را تحت تأثیر قرار دهد. از جمله علائم این بیماری می‌توان به حملات ناگهانی و شدید درد، تورم، قرمزی و حساسیت به لمس در مفاصل اشاره کرد، که معمولاً مفصل انگشت شست پا را درگیر می‌سازد. برای آگاهی از ادامه مقاله و دریافت جدیدترین اطلاعات، با وب سایت دکتر ایرانی همراه باشید.
بیماری نقرس چیست
نقرس نوعی آرتریت التهابی است که به دلیل افزایش مداوم سطح اسید اوریک در بدن ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند علائمی مانند تورم، حملات التهابی، آرتروز حاد، گرما و قرمزی مفاصل، همچنین توفوس و سنگ کلیه را به همراه داشته باشد. ورم مفاصل به همراه سوزش و التهاب از ویژگی‌های بارز نقرس است.
شایع‌ترین ناحیه‌ای که تحت تأثیر قرار می‌گیرد، مفصل متاتارسوفالانژیال در ابتدای شست پا است که حدود ۵۰٪ از موارد را شامل می‌شود. با این حال، نقرس می‌تواند به صورت توفوس، سنگ کلیه یا نفروپاتی ناشی از اسید اوریک نیز بروز کند.
علت اصلی این بیماری، افزایش سطح اسید اوریک در خون است که منجر به تشکیل کریستال‌هایی می‌شود. این کریستال‌ها در مفاصل، تاندون‌ها و بافت‌های اطراف رسوب می‌کنند. شناسایی این کریستال‌های خاص در مایع مفصلی می‌تواند به تشخیص نقرس کمک کند.
علائم نقرس
علائم نقرس در پا و سایر مفاصل معمولاً به صورت ناگهانی و اغلب در شب ظاهر می‌شوند. جدول زیر رایج‌ترین نشانه‌های این بیماری را معرفی می‌کند:
- درد شدید مفصلی
نقرس معمولاً بر مفصل بزرگ انگشت شست پا تأثیر می‌گذارد، اما می‌تواند در هر مفصلی بروز کند. مفاصل دیگری که معمولاً تحت تأثیر قرار می‌گیرند شامل مچ پا، زانو، آرنج، مچ دست و انگشت‌ها هستند. درد معمولاً در چهار تا دوازده ساعت اول پس از شروع، به شدت افزایش می‌یابد.
- ناراحتی طولانی‌مدت
پس از کاهش شدیدترین درد، ممکن است برخی از ناراحتی‌های مفصلی از چند روز تا چند هفته ادامه یابند. حملات بعدی معمولاً طولانی‌تر بوده و مفاصل بیشتری را درگیر می‌کنند.
- التهاب و قرمزی
بررسی تصاویر نقرس در پاهای چپ و راست و سایر نقاط بدن نشان می‌دهد که مفاصل آسیب‌دیده متورم، حساس، گرم و قرمز می‌شوند.
- کاهش دامنه حرکتی
با گذشت زمان، علائم نقرس بیشتر بر شست پا و سایر مفاصل بدن تأثیر می‌گذارند. در نتیجه، با پیشرفت بیماری ممکن است نتوانید مفاصل خود را به طور طبیعی حرکت دهید.
علت نقرس چیست
نقرس زمانی رخ می‌دهد که کریستال‌های اورات در مفاصل جمع شده و باعث التهاب و درد شدید می‌شوند. این وضعیت معمولاً به دلیل افزایش سطح اسید اوریک در بدن ایجاد می‌شود که می‌تواند به تشکیل کریستال‌های ادراری نیز منجر گردد.
بدن اسید اوریک را از تجزیه پورین‌ها تولید می‌کند؛ پورین‌ها موادی هستند که به طور طبیعی در بدن وجود دارند و همچنین در برخی غذاها مانند گوشت قرمز، جگر و غذاهای دریایی یافت می‌شوند. علاوه بر این، مصرف نوشیدنی‌های الکلی، به ویژه آبجو و نوشیدنی‌های حاوی قند میوه (فروکتوز)، می‌تواند سطح اسید اوریک را افزایش دهد.
عوامل خطر بیماری نقرس
اگر در بدن شما سطح بالایی از اسید اوریک وجود داشته باشد، خطر ابتلا به نقرس افزایش می‌یابد. عواملی که می‌توانند باعث افزایش این سطح شوند عبارتند از:
- رژیم غذایی
مصرف زیاد گوشت، غذاهای دریایی و نوشیدنی‌های حاوی قند میوه (فروکتوز) می‌تواند به افزایش اسید اوریک منجر شود. همچنین، مصرف الکل، به ویژه آبجو، تأثیر مشابهی دارد.
- چاقی
افراد دارای اضافه وزن، اسید اوریک بیشتری تولید می‌کنند و کلیه‌ها برای دفع آن باید تلاش بیشتری کنند.
- مشکلات پزشکی
برخی بیماری‌ها و شرایط خاص می‌توانند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهند. این موارد شامل فشار خون بالا و بیماری‌های مزمن مانند دیابت، سندرم متابولیک و بیماری‌های قلبی و کلیوی هستند.
- داروهای خاص
مصرف دیورتیک‌های تیازیدی که معمولاً برای درمان فشار خون بالا تجویز می‌شوند و همچنین آسپرین با دوز پایین می‌تواند سطح اسید اوریک را افزایش دهد. علاوه بر این، افرادی که پیوند عضو دریافت می‌کنند، از داروهایی استفاده می‌کنند که ممکن است باعث افزایش اسید اوریک شوند.
- سابقه خانوادگی نقرس
اگر دیگر اعضای خانواده شما به نقرس مبتلا باشند، احتمال ابتلا به این بیماری در شما نیز بیشتر است.
- سن و جنسیت
نقرس بیشتر در مردان دیده می‌شود، زیرا معمولاً زنان سطح اسید اوریک کمتری دارند. با این حال، پس از یائسگی، میزان اسید اوریک در زنان به مردان نزدیک می‌شود. همچنین، مردان معمولاً در سنین 30 تا 50 سالگی زودتر دچار نقرس می‌شوند، در حالی که زنان معمولاً پس از یائسگی علائم آن را تجربه می‌کنند.
- جراحی یا ضربه
تجربه جراحی یا ضربه می‌تواند با افزایش خطر ابتلا به حمله نقرس همراه باشد.
عوارض نقرس
افراد مبتلا به نقرس ممکن است با مشکلات جدی‌تری مواجه شوند، از جمله:
- نقرس عودکننده
برخی از افراد پس از درمان هرگز علائم نقرس را تجربه نمی‌کنند، در حالی که دیگران ممکن است هر سال چندین بار با این علائم روبرو شوند. داروها می‌توانند از بروز حملات نقرس در افرادی که دچار عود آن هستند، جلوگیری کنند. در صورت عدم درمان، نقرس می‌تواند به فرسایش و آسیب به مفاصل منجر شود.
- نقرس پیشرفه
نقرس درمان‌نشده ممکن است باعث رسوب کریستال‌های اورات زیر پوست و تشکیل گره‌هایی به نام توفی (TOE-fie) شود. این توفی‌ها می‌توانند در نواحی مختلفی مانند انگشتان، دست‌ها، پاها، آرنج یا تاندون آشیل در پشت مچ پا ظاهر شوند. معمولاً این عارضه دردناک نیست، اما در زمان حملات نقرس ممکن است متورم و حساس شود.
- سنگ کلیه
کریستال‌های اورات می‌توانند در مجاری ادراری افراد مبتلا به نقرس تجمع یابند و منجر به تشکیل سنگ کلیه شوند. مصرف دارو می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کند.
پیشگیری از نقرس
در دوره‌های بدون علائم، رعایت برخی دستورالعمل‌های غذایی می‌تواند به پیشگیری از حملات آینده این بیماری کمک کند. در ادامه به بررسی چند مورد از این دستورالعمل‌ها می‌پردازیم:
- نوشیدن مایعات کافی
آب به مقدار زیاد بنوشید و مصرف نوشیدنی‌های شیرین، به ویژه آن‌هایی که با شربت فروکتوز بالا شیرین شده‌اند، را محدود کنید.
- محدود کردن مصرف الکل
با پزشک خود درباره روش‌های ترک الکل مشورت کنید. شواهد جدید نشان می‌دهد که مصرف آبجو، به ویژه در مردان، می‌تواند احتمال بروز علائم این بیماری را افزایش دهد.
- تأمین پروتئین از محصولات لبنی کم‌چرب
محصولات لبنی کم‌چرب ممکن است اثر محافظتی در برابر این بیماری داشته باشند و به عنوان بهترین منبع پروتئین شناخته می‌شوند.
تشخیص نقرس
برای تشخیص نقرس، آزمایش‌های متعددی وجود دارد که معمولاً توسط پزشکان متخصص روماتیسم توصیه می‌شوند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش مایعات مفصل
در این روش، پزشک با استفاده از سوزن مایعات را از مفصل آسیب‌دیده خارج می‌کند. سپس، با بررسی این مایعات زیر میکروسکوپ، ممکن است کریستال‌های اورات مشاهده شوند.
- آزمایش خون
پزشک برای اندازه‌گیری سطح اسید اوریک و کراتینین در خون، آزمایش خون را تجویز می‌کند. لازم به ذکر است که نتایج این آزمایش ممکن است گمراه‌کننده باشد؛ زیرا برخی افراد ممکن است سطح بالای اسید اوریک داشته باشند اما هرگز به نقرس مبتلا نشوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم این بیماری را تجربه کنند، اما سطح اسید اوریک در خون آن‌ها طبیعی باشد.
درمان بیماری نقرس
متأسفانه، درمان دائمی برای بیماری مچ پا، انگشت پا و سایر مفاصل وجود ندارد، اما معمولاً می‌توان با استفاده از داروها علائم آن را کنترل کرد. انتخاب داروها به وضعیت سلامتی و ترجیحات شخصی شما و پزشک روماتولوژیست بستگی دارد. داروهای نقرس می‌توانند برای درمان حملات حاد و پیشگیری از حملات بعدی مؤثر باشند و همچنین خطر عوارضی مانند تشکیل توفی ناشی از رسوبات کریستال اورات را کاهش دهند.
داروهایی که برای مدیریت حملات حاد و جلوگیری از حملات آینده استفاده می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
این داروها شامل گزینه‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم و همچنین داروهای تجویزی قوی‌تر مانند ایندومتاسین و سلکوکسیب هستند. پزشک ممکن است برای جلوگیری از حمله حاد دوز بالاتری تجویز کند، اما باید به تدریج مصرف آن کاهش یابد. NSAIDs معمولاً با خطراتی مانند درد، خونریزی و زخم معده همراه هستند.
- کلشی‌سین
پزشک ممکن است کلشی‌سین را به عنوان داروی نقرس برای شما تجویز کند. این دارو یک ضدالتهاب مؤثر است که به کاهش درد نقرس کمک می‌کند. با این حال، عوارض جانبی مانند حالت تهوع، استفراغ و اسهال (به ویژه در دوزهای بالا) ممکن است اثربخشی آن را تحت تأثیر قرار دهد. پس از پایان حمله حاد نقرس، دوز کمی از کلشی‌سین می‌تواند برای پیشگیری از حملات آینده مفید باشد.
- کورتیکواستروئیدها
داروهای کورتیکواستروئید مانند پردنیزون می‌توانند با کاهش التهاب و درد به درمان نقرس در پا و سایر نقاط بدن کمک کنند. این داروها به صورت قرص یا از طریق تزریق به مفصل مصرف می‌شوند و معمولاً فقط در افرادی که نمی‌توانند NSAIDs یا کلشی‌سین مصرف کنند، استفاده می‌شوند. عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها شامل تغییرات خلقی، افزایش قند خون و افزایش فشار خون است.
سخن آخر
نقرس یک بیماری التهابی است که ناشی از تجمع اسید اوریک در بدن می‌باشد. علائم این بیماری شامل درد شدید، التهاب، قرمزی، تورم، حساسیت به لمس و محدودیت حرکت در مفاصل مبتلا است. برای تشخیص نقرس، آزمایش خون می‌تواند اطلاعات مفیدی درباره سطح اسید اوریک، نشانگرهای التهاب و نوکلئوزیدها ارائه دهد.
درمان علائم نقرس شامل استفاده از داروها و تغییرات در سبک زندگی است. داروهایی مانند ضدالتهاب‌ها، داروهای کنترل‌کننده اسید اوریک و کورتیکواستروئیدها، به همراه استفاده از کمپرس سرد یا گرم، استراحت، باند انگشتی یا پمادهای محافظ برای مفاصل آسیب‌دیده و تمرینات فیزیوتراپی می‌توانند به بهبود علائم نقرس کمک کنند. در صورت بروز علائم نقرس، حتماً با پزشک مشورت کنید تا پس از تشخیص دقیق، درمان مناسب تجویز شود.
⏬مقالات پیشنهادی⏬
