دکتر ایرانی DoctorIrani | بررسی و تحلیل مسائل پزشکی روز دنیا و مشاوره تخصصی
تجمع گاز در سیستم گوارش می‌تواند باعث ایجاد درد شدید در ناحیه شکم شود که به آن نفخ گفته می‌شود. برای آگاهی از ادامه مقاله و دریافت جدیدترین اطلاعات، با وب سایت دکتر ایرانی همراه باشید.
نفخ چیست
نفخ (Flatulence) به معنای خروج گاز از دستگاه گوارش از طریق مقعد است و یک فرایند طبیعی به شمار می‌رود که پس از تجمع گاز در این دستگاه اتفاق می‌افتد. این گاز زمانی در دستگاه گوارش جمع می‌شود که بدن شما غذا را تجزیه می‌کند یا در اثر بلعیدن هوا هنگام خوردن و آشامیدن، گاز وارد بدن می‌شود. ترکیب این گاز شامل اکسیژن، نیتروژن، هیدروژن، دی‌اکسید کربن و در برخی موارد متان است.
بر اساس اطلاعات مؤسسه ملی بهداشت، افراد به‌طور متوسط روزانه بین ۱۳ تا ۲۱ بار دچار نفخ شکم می‌شوند. در برخی موارد، عواملی مانند سندروم روده تحریک‌پذیر، بیماری سلیاک و گاستروپارزی می‌توانند منجر به نفخ بیش از حد شوند.
مصرف برخی غذاها ممکن است باعث تولید گاز بیشتری در بدن شود. در شرایط خاص، این گاز جمع‌شده می‌تواند منجر به درد و نفخ شود و بر فعالیت‌های روزمره شما تأثیر بگذارد. با این حال، می‌توانید با تنظیم رژیم غذایی، مصرف داروها و انجام ورزش، درد ناشی از این وضعیت را کاهش دهید.
علت ایجاد نفخ چیست
گاز به دو صورت عمده وارد بدن می‌شود و در نهایت، نفخ را ایجاد می‌کند:
- بلعیدن هوا در حین غذا خوردن یا نوشیدن که به آن آئروفاژی (Aerophagia) گفته می‌شود، می‌تواند منجر به تجمع اکسیژن و نیتروژن در دستگاه گوارش شود.
- در فرآیند هضم غذا، گازهای هیدروژن، متان و دی‌اکسید کربن نیز در دستگاه گوارش انباشته می‌شوند.
بلعیدن هوا
بلعیدن هوا در طول روز و در حین خوردن یا نوشیدن، یک پدیده طبیعی است و معمولاً مقدار کمی هوا به بدن شما وارد می‌شود. اما اگر به طور مکرر هوای بیشتری بلعید، ممکن است با نفخ بیش از حد مواجه شوید و تعداد آروغ زدن‌های شما نیز افزایش یابد.
دلایل احتمالی که می‌تواند منجر به بلعیدن بیشتر هوا شود، شامل موارد زیر است:
- جویدن آدامس
- سیگار کشیدن
- استفاده از پروتزهای دندان بزرگ
- مکیدن اشیایی مانند سر قلم
- نوشیدن نوشابه‌های گازدار
- غذا خوردن یا نوشیدن سریع
رژیم غذایی
غذاهایی که در طول روز مصرف می‌کنید نیز می‌توانند باعث نفخ بیش از حد شوند. به عنوان مثال، کربوهیدرات‌ها معمولاً گاز تولید می‌کنند و پروتئین‌ها و چربی‌ها نیز به میزان کمتری گاز ایجاد می‌کنند. در ادامه، فهرستی از مواد غذایی که ممکن است میزان گاز در بدن را افزایش دهند، ارائه می‌شود:
- لوبیا
- کلم
- کلم بروکلی
- کلم بروکسل
- غلات کامل
- مارچوبه
- شیر
- محصولات لبنی
عوارض ناشی از نفخ شکم
نفخ شدید و مداوم می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت جسمی افراد داشته باشد و باعث بروز درد، گرفتگی و سایر علائم ناخوشایند در بدن شود. همچنین، وجود گاز اضافی در معده می‌تواند عوارض زیادی بر سلامت روان شما داشته باشد. مواجهه با نفخ شکم به‌طور مکرر و در موقعیت‌های اجتماعی می‌تواند استرس زیادی را به افراد تحمیل کند و حتی ممکن است باعث خجالت آن‌ها شود. با این حال، استفاده از روش‌های خانگی و دارویی برای کاهش گاز می‌تواند به بهبود این عوارض کمک کند.
درمان خانگی نفخ شکم
تنظیم رژیم غذایی: اگر رژیم غذایی شما شامل مقادیر زیادی کربوهیدرات است که هضم آن‌ها دشوارتر است، بهتر است به دنبال جایگزین‌هایی برای آن‌ها باشید. کربوهیدرات‌هایی مانند برنج و موز به راحتی در بدن هضم می‌شوند و می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای کاهش نفخ شکم باشند.
خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر: مصرف پنج تا شش وعده غذایی کوچک در طول روز به جای سه وعده بزرگ‌تر می‌تواند به بهبود هضم و عملکرد سیستم گوارشی شما کمک کند.
درمان دارویی نفخ شکم
مکمل‌های بدون نسخه (OTC): داروخانه‌ها انواع مختلفی از داروها مانند بیسموت ساب‌سالیسیلات و سیمتیکون را برای کاهش درد ناشی از نفخ ارائه می‌دهند.
داروهای تجویزی: برخی از داروهای تجویزی می‌توانند به درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند سندروم روده تحریک‌پذیر یا رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک که موجب تولید گاز می‌شوند، کمک کنند. درمان این بیماری‌ها می‌تواند به کاهش نفخ منجر شود.
مکمل‌ها: اگر با لاکتوز مشکل دارید، می‌توانید از مکمل لاکتاز استفاده کنید که به کاهش گاز ناشی از مصرف محصولات لبنی کمک می‌کند. همچنین، آلفا گالاکتوزیداز می‌تواند در بهبود تجزیه حبوبات و سبزیجات در بدن مؤثر باشد.
روش های تشخیص نفخ
اگر نگران نفخ خود هستید، مراجعه به پزشک می‌تواند به شناسایی علت اصلی درد و ارائه راهکارهایی برای تسکین علائم کمک کند. پزشکان معمولاً در این شرایط از شما درباره علائم، رژیم غذایی، عادات خوردن و نوشیدن، داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید و همچنین سوابق پزشکی‌تان سوال می‌کنند.
در ادامه، ممکن است یک معاینه فیزیکی برای بررسی تورم، حساسیت یا صداهای داخل شکم شما انجام شود؛ این معاینه ممکن است شامل بررسی فیزیکی راست‌روده نیز باشد. همچنین، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است آزمایش‌های پزشکی اضافی مانند عکس‌برداری با اشعه ایکس، آزمایش خون و آزمایش مدفوع را برای شما تجویز کند تا ببیند آیا مشکلی در سلامت شما بر درد ناشی از نفخ تأثیر دارد یا خیر.
علاوه بر این، ممکن است قبل از مراجعه به پزشک، با ثبت عادات غذایی خود در یک دفتر خاطرات، به شناسایی علت گاز اضافی کمک کنید.
سخن آخر
دل‌درد در هر فرد به عوامل و بیماری‌های گوناگونی وابسته است. گاهی اوقات این درد به دلیل پرخوری بروز می‌کند و در موارد دیگر، ممکن است ناشی از بیماری‌های جدی‌تری باشد. به عنوان نمونه، تجمع گاز در دستگاه گوارش می‌تواند باعث ایجاد درد شدید در ناحیه شکم شود که به آن نفخ می‌گوییم.
⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬
بیماری های شایع زنان انواع پوست و نحوه مراقبت از آن انواع بیماری دهان و دندان
