آزمایش هورمونی

آزمایش هورمونی یکی از مهم‌ترین ابزارهای تشخیص در پزشکی است که برای بررسی وضعیت عملکرد غدد و تعادل هورمون‌ها در بدن انجام می‌شود. این آزمایش نقش کلیدی در شناسایی اختلالات تیروئیدی، باروری، متابولیکی و بسیاری از مشکلات دیگر دارد.

آزمایش هورمونی

آزمایش هورمونی به مجموعه روش‌های آزمایشگاهی گفته می‌شود که برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های مختلف در خون، ادرار یا سایر مایعات بدن انجام می‌گیرد. هورمون‌ها پیام‌رسان‌های شیمیایی هستند که توسط غدد درون‌ریز تولید شده و نقش کلیدی در تنظیم فرآیندهای فیزیولوژیک بدن از جمله رشد، متابولیسم، عملکرد جنسی، تنظیم قند خون و پاسخ به استرس دارند.

این آزمایش‌ها به منظور تشخیص اختلالات هورمونی، ارزیابی عملکرد غدد درون‌ریز، پیگیری درمان‌های هورمونی و بررسی علل بیماری‌های مختلف مانند ناباروری، اختلالات قاعدگی، مشکلات تیروئید و سایر مشکلات غددی انجام می‌شود. دقت و صحت آزمایش هورمونی بستگی به نوع هورمون مورد بررسی، روش آزمایش و زمان نمونه‌گیری دارد.

آزمایش هورمون چیست

آزمایش هورمون یک روش تشخیصی است که برای تعیین میزان هورمون‌های بدن به کار می‌رود و می‌تواند اطلاعات مهمی درباره سلامت غدد درون‌ریز و تعادل هورمونی فراهم کند. هورمون‌ها ترکیبات شیمیایی تولید شده توسط غدد مختلف مانند تیروئید، هیپوفیز، تخمدان، بیضه و غدد فوق کلیوی هستند که عملکردهای متعددی در بدن دارند.

با انجام آزمایش هورمون، پزشک می‌تواند ناهنجاری‌هایی مانند کم‌کاری یا پرکاری غدد، اختلالات قاعدگی، مشکلات ناباروری، اختلالات رشد و بیماری‌های متابولیک را شناسایی کند. نمونه‌گیری معمولاً از خون انجام می‌شود اما در موارد خاص ممکن است از ادرار یا بزاق نیز استفاده شود. این آزمایش‌ها به تعیین دقیق نوع و شدت اختلال هورمونی کمک کرده و راهنمای درمان مناسب می‌باشند.

آزمایش هورمون رشد

آزمایش هورمون رشد یکی از آزمایش‌های تخصصی است که برای بررسی میزان هورمون رشد انسانی (Human Growth Hormone – HGH) در خون انجام می‌شود. هورمون رشد توسط غده هیپوفیز (غده زیرمغزی) تولید می‌شود و نقش حیاتی در تنظیم رشد بدن، متابولیسم چربی‌ها و پروتئین‌ها، افزایش توده عضلانی و حفظ سلامت استخوان‌ها دارد. این هورمون به ویژه در دوران کودکی و نوجوانی برای رشد قدی و تکامل جسمی اهمیت دارد.

تعیین سطح هورمون رشد در خون می‌تواند به تشخیص اختلالات مربوط به کم‌کاری یا پرکاری این هورمون کمک کند. کمبود هورمون رشد ممکن است منجر به کوتاهی قد، تأخیر در بلوغ و مشکلات متابولیکی شود، در حالی که افزایش غیرطبیعی آن می‌تواند باعث بیماری‌هایی مانند آکرومگالی (بزرگ شدن غیرطبیعی اندام‌ها در بزرگسالان) شود. آزمایش هورمون رشد معمولاً به صورت نمونه‌گیری خون و گاهی همراه با تست تحریک هورمون انجام می‌شود، زیرا سطح این هورمون به صورت نوسانی تغییر می‌کند و اندازه‌گیری ساده ممکن است دقیق نباشد.

آزمایش هورمون رشد در کودکان

آزمایش هورمون رشد در کودکان عمدتاً برای بررسی علت کوتاهی قد، تأخیر در رشد یا سایر مشکلات مربوط به رشد انجام می‌شود. در کودکان، سطح هورمون رشد باید در محدوده طبیعی باشد تا رشد مناسب قدی و جسمی تضمین شود. اگر کودک دچار کمبود هورمون رشد باشد، ممکن است به درمان با هورمون رشد مصنوعی نیاز داشته باشد.

فرآیند آزمایش در کودکان ممکن است شامل تست‌های تحریک هورمون رشد باشد که در آن با استفاده از مواد محرک خاص، ترشح هورمون رشد افزایش داده می‌شود تا واکنش غده هیپوفیز به طور دقیق‌تر ارزیابی شود. نمونه‌گیری خون در چند مرحله و در شرایط کنترل‌شده انجام می‌گیرد تا نتایج معتبر به دست آید. تشخیص به موقع کمبود هورمون رشد و درمان مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و جلوگیری از مشکلات بلندمدت کمک کند.

آزمایش هورمون‌های زنانه

آزمایش هورمون‌های زنانه به مجموعه آزمایش‌هایی گفته می‌شود که برای ارزیابی سطح هورمون‌های جنسی و تنظیم‌کننده سیستم تولیدمثل در زنان انجام می‌گیرد. این هورمون‌ها شامل استروژن‌ها (مانند استرادیول)، پروژسترون، هورمون تحریک‌کننده فولیکول (FSH)، هورمون لوتئینیزه‌کننده (LH) و پرولاکتین هستند که نقش اساسی در چرخه قاعدگی، بارداری، و سلامت عمومی زنان دارند.

هدف از انجام این آزمایش‌ها تشخیص اختلالات قاعدگی، ناباروری، یائسگی زودرس، تومورهای غدد درون‌ریز و سایر مشکلات مرتبط با هورمون‌های جنسی است. نمونه‌گیری معمولاً از خون انجام می‌شود و بسته به نوع هورمون، زمان نمونه‌گیری در چرخه قاعدگی اهمیت دارد تا نتایج دقیق و قابل اطمینان به دست آید.

آزمایش هورمون مردانه

آزمایش هورمون مردانه به مجموعه آزمایش‌هایی اطلاق می‌شود که برای بررسی سطح هورمون‌های جنسی مردانه مانند تستوسترون، هورمون لوتئینیزه‌کننده (LH)، هورمون تحریک‌کننده فولیکول (FSH) و پروژسترون انجام می‌شود. این هورمون‌ها در تنظیم عملکرد تولیدمثل، رشد صفات ثانویه جنسی، توده عضلانی و سلامت عمومی مردان نقش دارند.

این آزمایش‌ها برای تشخیص مشکلاتی مانند ناباروری، کاهش میل جنسی، اختلالات هورمونی، بیماری‌های غدد درون‌ریز و اختلالات بلوغ به کار می‌روند. نمونه‌گیری از خون معمول است و در موارد خاص آزمایش‌های تکمیلی برای بررسی عملکرد غده هیپوفیز یا بیضه‌ها انجام می‌شود. تفسیر دقیق نتایج به کمک پزشک متخصص برای تشخیص صحیح و درمان مناسب ضروری است.

آزمایش هورمون تستوسترون

آزمایش هورمون تستوسترون یکی از آزمایش‌های مهم برای ارزیابی سطح این هورمون جنسی است که در بدن مردان و زنان تولید می‌شود ولی در مردان با غلظت بسیار بالاتر نقش کلیدی دارد. تستوسترون توسط بیضه‌ها در مردان و توسط تخمدان‌ها و غدد فوق کلیوی در زنان تولید می‌شود و مسئول رشد صفات ثانویه جنسی، تنظیم میل جنسی، تولید اسپرم، افزایش توده عضلانی و حفظ سلامت استخوان‌ها است.

این آزمایش برای تشخیص اختلالات هورمونی مختلف مانند کمبود تستوسترون، ناباروری، مشکلات جنسی، اختلالات رشد و بیماری‌هایی مانند هیپوگنادیسم و برخی تومورها استفاده می‌شود. نمونه‌گیری معمولاً از خون انجام می‌شود و به دلیل نوسان طبیعی تستوسترون در طول روز، زمان نمونه‌گیری معمولا صبح زود است تا نتایج دقیق‌تر باشد. تفسیر نتایج باید توسط پزشک انجام شود تا بتواند بر اساس سطح تستوسترون آزاد و کل، درمان مناسب را پیشنهاد دهد.

آزمایش هورمون کورتیزول

آزمایش هورمون کورتیزول به منظور اندازه‌گیری میزان این هورمون استرس‌زا در بدن انجام می‌شود. کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی تولید می‌شود و نقش مهمی در پاسخ به استرس، تنظیم متابولیسم قندها، چربی‌ها و پروتئین‌ها، تنظیم فشار خون و عملکرد سیستم ایمنی دارد. سطح کورتیزول در طول روز تغییر می‌کند و معمولاً صبح‌ها بالاتر است و شب‌ها کاهش می‌یابد.

این آزمایش به تشخیص اختلالات غدد فوق کلیوی مانند بیماری کوشینگ (افزایش کورتیزول) و بیماری آدیسون (کاهش کورتیزول) کمک می‌کند. نمونه‌گیری می‌تواند از خون، ادرار یا بزاق باشد و بسته به هدف آزمایش، زمان نمونه‌گیری و روش‌ها متفاوت است. نتایج آزمایش کورتیزول باید با توجه به شرایط بالینی فرد و زمان نمونه‌گیری تفسیر شود تا تشخیص دقیق صورت گیرد و درمان مناسب تعیین شود.

آزمایش هورمون برای ریزش مو

ریزش مو می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد که یکی از مهم‌ترین عوامل آن، عدم تعادل هورمونی در بدن است. آزمایش‌های هورمونی نقش مهمی در شناسایی این اختلالات دارند و به پزشک کمک می‌کنند تا علت ریزش مو را به‌طور دقیق بررسی کرده و درمان مناسب را تجویز کند. بررسی سطح برخی هورمون‌ها از جمله تیروئید، تستوسترون، DHEA، پرولاکتین و هورمون‌های جنسی زنانه مانند استروژن و پروژسترون در ارزیابی اولیه اهمیت فراوان دارد.

یکی از نخستین آزمایش‌هایی که برای زنان دچار ریزش مو درخواست می‌شود، بررسی هورمون‌های تیروئیدی (TSH، T3، T4) است. اختلال در عملکرد تیروئید – چه به شکل کم‌کاری و چه پرکاری – می‌تواند چرخه رشد مو را مختل کرده و منجر به ریزش منتشر یا ناحیه‌ای موها شود. به‌ویژه در زنان، این موضوع با تغییرات خلقی، خستگی، و تغییرات وزنی نیز همراه است.

از دیگر هورمون‌هایی که باید بررسی شوند، تستوسترون و دی‌هیدروتستوسترون (DHT) هستند. DHT یکی از مشتقات تستوسترون است که نقش کلیدی در ریزش موی آندروژنیک ایفا می‌کند. سطح بالای این هورمون در پوست سر می‌تواند موجب تحلیل فولیکول‌های مو و نازک شدن تدریجی موها شود. اگر سطح DHT در آزمایش خون بالا باشد، احتمال وجود ریزش مو با منشأ هورمونی بیشتر می‌شود.

در زنانی که از ریزش موی شدید یا الگوی مردانه رنج می‌برند، بررسی سطح LH (هورمون لوتئینیزه‌کننده)، FSH (هورمون تحریک‌کننده فولیکول)، پرولاکتین، و نسبت استروژن به پروژسترون نیز توصیه می‌شود. به‌خصوص در مواردی که اختلالات قاعدگی، رشد موهای زائد در صورت یا بدن، و آکنه نیز همزمان با ریزش مو وجود دارد، احتمال ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا سایر اختلالات غدد درون‌ریز افزایش می‌یابد.

بررسی دقیق سطح هورمون‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد وضعیت کلی بدن و اختلالات احتمالی فراهم کند. البته تفسیر نتایج باید توسط پزشک متخصص انجام شود، زیرا بسیاری از این هورمون‌ها با چرخه‌های طبیعی بدن در ارتباط هستند و به‌تنهایی معیار قطعی تشخیص محسوب نمی‌شوند. همچنین ممکن است نیاز به تکرار آزمایش‌ها یا بررسی‌های تکمیلی مانند سونوگرافی تخمدان یا اسکن تیروئید نیز وجود داشته باشد.

در مجموع، آزمایش‌های هورمونی برای ریزش مو از ابزارهای تشخیصی مهم در پزشکی هستند که به پزشک اجازه می‌دهند علت اصلی مشکل را شناسایی کرده و درمان‌هایی چون تنظیم سطح هورمون، مصرف داروهای ضد آندروژن، یا اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی را پیشنهاد دهد.

آزمایش هورمون برای ریزش مو در مردان

در مردان، شایع‌ترین علت ریزش مو، الگوی ریزش موی مردانه یا آلوپسی آندروژنیک است که به‌طور عمده تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و هورمونی قرار دارد. در این نوع ریزش مو، هورمونی به نام دی‌هیدروتستوسترون (DHT)، مشتق از تستوسترون، نقش اصلی را ایفا می‌کند. بنابراین، آزمایش‌های هورمونی برای ارزیابی سطح DHT و تستوسترون آزاد و کل، بخش مهمی از روند تشخیص ریزش مو در مردان محسوب می‌شود.

افزایش سطح DHT در پوست سر می‌تواند موجب تحلیل فولیکول‌های مو و کوتاه شدن چرخه رشد مو شود. این روند به تدریج باعث نازک شدن موها و در نهایت طاسی در نواحی خاص مانند شقیقه‌ها و ناحیه ورتکس (تاج سر) می‌شود. آزمایش خون برای بررسی سطح تستوسترون و DHT معمولاً در ساعات ابتدایی روز انجام می‌گیرد تا نتایج دقیق‌تری حاصل شود، زیرا ترشح این هورمون‌ها تحت تأثیر ریتم شبانه‌روزی بدن است.

علاوه بر تستوسترون و DHT، ممکن است بررسی سایر هورمون‌ها مانند هورمون تیروئید (TSH، T3، T4) و پرولاکتین نیز برای رد سایر علل ریزش مو ضروری باشد. گاهی اختلال در عملکرد تیروئید یا افزایش سطح پرولاکتین می‌تواند باعث ریزش موی منتشر یا غیرالگوی مردانه شود، به‌ویژه در مردانی که همزمان دچار خستگی مزمن، کاهش میل جنسی یا تغییرات وزن هستند.

نکته مهم این است که سطح بالای تستوسترون به تنهایی نشان‌دهنده وجود ریزش مو نیست، بلکه حساسیت ژنتیکی گیرنده‌های فولیکولی به DHT نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. بنابراین، حتی مردانی با سطح طبیعی تستوسترون نیز ممکن است به دلیل واکنش بیش‌از‌حد فولیکول‌ها به DHT دچار طاسی شوند. به همین دلیل، آزمایش‌های هورمونی باید در کنار سابقه خانوادگی، معاینه فیزیکی و در صورت لزوم، بیوپسی پوست سر مورد ارزیابی قرار گیرند.

در مجموع، آزمایش‌های هورمونی در مردان ابزاری مهم برای تشخیص دقیق نوع ریزش مو و ارائه راهکار درمانی مؤثر هستند. درمان‌های پیشنهادی ممکن است شامل داروهایی مانند فیناستراید (مهارکننده DHT)، ماینوکسیدیل، لیزرتراپی یا حتی پیوند مو باشند که بر اساس نتایج آزمایش و تشخیص پزشک انتخاب می‌شوند.

آزمایش هورمونی باید ناشتا باشیم

ضرورت ناشتا بودن پیش از انجام آزمایش هورمونی بستگی به نوع هورمون مورد بررسی دارد و نمی‌توان برای همه این آزمایش‌ها حکم کلی صادر کرد. برخی هورمون‌ها تحت تأثیر تغذیه و تغییرات سطح قند خون قرار می‌گیرند، بنابراین پزشک ممکن است توصیه کند فرد ناشتا باشد تا نتیجه دقیق‌تری حاصل شود. به‌طور کلی، برای بررسی هورمون‌هایی مانند انسولین، کورتیزول، تستوسترون، پرولاکتین و برخی از هورمون‌های تیروئیدی، ناشتایی در بسیاری از آزمایشگاه‌ها توصیه می‌شود.

ناشتایی معمولاً بین ۸ تا ۱۲ ساعت تعریف می‌شود که در این مدت فرد نباید غذا یا نوشیدنی (به جز آب) مصرف کند. زیرا خوردن غذا می‌تواند باعث تحریک ترشح برخی هورمون‌ها مانند انسولین یا افزایش سطح قند خون شده و نتایج آزمایش را تحت‌تأثیر قرار دهد. به‌ویژه در آزمایش‌هایی که هدف آن بررسی وضعیت متابولیک یا ارزیابی فعالیت غدد درون‌ریز مرتبط با قند و چربی است، ناشتایی بسیار مهم است.

در مقابل، برخی هورمون‌ها مانند LH، FSH، استرادیول یا پروژسترون معمولاً نیاز به ناشتایی ندارند، اما انجام آزمایش آن‌ها باید در روزهای خاصی از چرخه قاعدگی زنان انجام گیرد تا تفسیر درستی امکان‌پذیر باشد. بنابراین، نوع هورمون، وضعیت جسمی فرد و هدف از آزمایش تعیین‌کننده الزام به ناشتایی خواهد بود.

بهترین راه این است که پیش از انجام هر نوع آزمایش هورمونی، با پزشک مشورت شود یا دستورالعمل دقیق آزمایشگاه مطالعه گردد. زیرا در برخی موارد ممکن است داروها، سطح استرس، فعالیت بدنی یا حتی ساعت نمونه‌گیری نیز بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند.

آزمایش هورمونی چگونه انجام می‌شود

آزمایش هورمونی یکی از روش‌های تشخیصی دقیق در پزشکی است که به منظور ارزیابی سطح هورمون‌های مختلف بدن در خون، ادرار یا بزاق انجام می‌شود. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا عملکرد صحیح غدد درون‌ریز را بررسی کرده و در تشخیص بیماری‌هایی مانند اختلالات تیروئید، ناباروری، مشکلات قاعدگی، دیابت، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، یا اختلالات رشد و بلوغ به دقت عمل کند.

فرآیند آزمایش معمولاً با نمونه‌گیری خون آغاز می‌شود. بیمار طبق دستور پزشک و بسته به نوع هورمون، در ساعت مشخصی به آزمایشگاه مراجعه می‌کند. برای برخی هورمون‌ها مانند کورتیزول یا تستوسترون که در ساعات مختلف روز نوسان دارند، نمونه‌گیری در ساعت خاصی (معمولاً بین ۷ تا ۹ صبح) انجام می‌شود. سپس مقدار کمی خون از ورید بازو توسط متخصص نمونه‌گیری گرفته و برای تجزیه‌وتحلیل به بخش بیوشیمی آزمایشگاه منتقل می‌شود.

در برخی موارد، به‌ویژه برای بررسی ترشح شبانه‌روزی هورمون‌ها یا عملکرد دقیق‌تر غدد، ممکن است آزمایش به صورت «تست تحریک» یا «تست سرکوب» انجام شود. در این روش‌ها، ابتدا دارویی خاص به بدن وارد می‌شود تا غده موردنظر تحریک یا مهار گردد، سپس در فواصل زمانی مشخص نمونه‌گیری انجام می‌شود تا پاسخ غده به آن دارو بررسی شود. نمونه‌گیری از بزاق یا ادرار هم برای برخی هورمون‌ها مثل کورتیزول یا متابولیت‌های جنسی کاربرد دارد.

مدت زمان آماده‌سازی پاسخ آزمایش هورمونی بسته به نوع هورمون و تجهیزات آزمایشگاه ممکن است از چند ساعت تا چند روز متغیر باشد. پس از دریافت نتیجه، تفسیر آن باید توسط پزشک انجام شود، زیرا سطح نرمال هورمون‌ها ممکن است بسته به جنسیت، سن، چرخه قاعدگی و شرایط فیزیولوژیک متفاوت باشد.

آزمایش هورمون چاقی

چاقی یک پدیده پیچیده و چندعاملی است که تنها به افزایش کالری دریافتی یا کاهش فعالیت بدنی محدود نمی‌شود. یکی از عوامل مهم و پنهان در بروز چاقی، عدم تعادل هورمونی در بدن است. هورمون‌ها نقش حیاتی در تنظیم متابولیسم، اشتها، ذخیره‌سازی چربی و کنترل وزن بدن دارند. آزمایش هورمون چاقی به پزشکان کمک می‌کند تا دلایل هورمونی اضافه‌وزن را شناسایی کرده و درمان را بر پایه علت اصلی تنظیم کنند.

یکی از مهم‌ترین هورمون‌هایی که در این بررسی مورد آزمایش قرار می‌گیرد، انسولین است. مقاومت به انسولین یکی از علل شایع چاقی شکمی و متابولیکی است. در این حالت، بدن برای کنترل قند خون نیاز به انسولین بیشتری دارد که در نهایت منجر به ذخیره چربی بیشتر و اختلال در کاهش وزن می‌شود. آزمایش قند خون ناشتا، انسولین ناشتا و نسبت HOMA-IR برای بررسی این وضعیت استفاده می‌شوند.

هورمون تیروئید (TSH، T3 و T4) نیز از دیگر موارد ضروری در بررسی چاقی است. کم‌کاری تیروئید باعث کندی متابولیسم، افزایش وزن، خستگی، ریزش مو و یبوست می‌شود. بررسی سطح این هورمون‌ها برای اطمینان از عملکرد صحیح غده تیروئید الزامی است.

هورمون کورتیزول که با استرس در ارتباط است، نقش مهمی در تجمع چربی‌های شکمی دارد. افزایش مزمن سطح کورتیزول می‌تواند موجب افزایش اشتها، ذخیره‌سازی چربی و اختلال در خواب شود. آزمایش کورتیزول معمولاً از طریق خون، بزاق یا ادرار ۲۴ ساعته انجام می‌شود.

هورمون لپتین که پیام سیری را به مغز منتقل می‌کند نیز در افراد چاق ممکن است دچار مقاومت شود. در چنین شرایطی، مغز احساس سیری نمی‌کند و مصرف غذا افزایش می‌یابد. آزمایش سطح لپتین خون در موارد خاص درخواست می‌شود.

در زنان، بررسی هورمون‌های جنسی از جمله استروژن، پروژسترون، LH، FSH و پرولاکتین نیز مهم است، به‌ویژه در مواردی که چاقی همراه با اختلالات قاعدگی یا ناباروری است. در مردان نیز بررسی سطح تستوسترون اهمیت دارد، زیرا کاهش آن می‌تواند موجب کاهش توده عضلانی و افزایش چربی بدن شود.

در نهایت، آزمایش هورمون چاقی ابزاری ارزشمند برای شناسایی علل پنهان اضافه‌وزن است. تفسیر نتایج باید توسط پزشک متخصص انجام شود تا بر اساس یافته‌ها، رژیم غذایی، فعالیت بدنی و داروها متناسب با وضعیت هورمونی فرد تنظیم گردد. این رویکرد شخصی‌سازی‌شده می‌تواند در درمان مؤثر چاقی بسیار راهگشا باشد.

آزمایش هورمونی برای جوش

جوش‌های مکرر و مقاوم به درمان‌های معمول، به‌ویژه در زنان بزرگسال یا نوجوانانی که علائم دیگری مانند نامنظمی قاعدگی، افزایش موهای زائد یا چربی شدید پوست دارند، می‌توانند نشانه‌ای از اختلالات هورمونی باشند. در این موارد، پزشک برای تشخیص دقیق‌تر، انجام مجموعه‌ای از آزمایش‌های هورمونی را توصیه می‌کند. این آزمایش‌ها به بررسی عملکرد غدد درون‌ریز، سطح هورمون‌های جنسی و استروئیدی کمک می‌کنند تا علت زمینه‌ای جوش‌ها مشخص شود.

مهم‌ترین آزمایش‌های هورمونی که برای بررسی علت جوش تجویز می‌شوند عبارت‌اند از:

1. تستوسترون کل و آزاد (Total and Free Testosterone):
   بالا بودن این هورمون، به‌ویژه در زنان، ممکن است باعث افزایش ترشح چربی پوست و در نتیجه بروز آکنه‌های التهابی شود. این حالت معمولاً در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) دیده می‌شود.

2. DHEA-S (Dehydroepiandrosterone Sulfate):
   یک پیش‌ساز آندروژن که از غدد فوق کلیوی ترشح می‌شود. افزایش این هورمون در زنان می‌تواند نشانه‌ای از فعالیت غیرطبیعی غده فوق‌کلیه باشد و به بروز جوش منجر شود.

3. آندروستن‌دیون (Androstenedione):
   یکی دیگر از هورمون‌های پیش‌ساز تستوسترون که نقش مهمی در تنظیم چربی پوست دارد. افزایش آن ممکن است نشان‌دهنده فعالیت بیش‌ازحد غدد فوق کلیوی یا تخمدان‌ها باشد.

4. LH و FSH (هورمون لوتئینه‌کننده و هورمون محرک فولیکول):
   نسبت بین این دو هورمون برای تشخیص اختلالات تخمدانی مانند PCOS استفاده می‌شود. در این سندرم معمولاً نسبت LH/FSH بالاتر از حد نرمال است.

5. پرولاکتین (Prolactin):
   افزایش سطح پرولاکتین می‌تواند در برخی زنان باعث اختلالات قاعدگی و همچنین آکنه شود.

6. هورمون‌های تیروئیدی (TSH، T3، T4):
   اختلال عملکرد تیروئید، چه در حالت کم‌کاری و چه پرکاری، می‌تواند بر وضعیت پوست و بروز جوش تأثیر بگذارد.

7. کورتیزول:
   سطح بالای هورمون استرس می‌تواند موجب افزایش التهاب پوستی و جوش‌های شدید به‌ویژه در نواحی چانه و فک شود.

نکات مهم پیش از انجام آزمایش:

• برخی از این آزمایش‌ها باید در روزهای خاصی از سیکل قاعدگی (معمولاً روز دوم یا سوم) انجام شوند تا نتایج دقیق‌تر باشند.

• بسیاری از تست‌های هورمونی باید در حالت ناشتا انجام شوند.

• مصرف برخی داروها (مثل قرص‌های ضدبارداری یا مکمل‌های هورمونی) باید قبل از آزمایش با نظر پزشک قطع شوند.

آزمایش هورمونی برای لیزر موهای زائد

لیزر موهای زائد یکی از روش‌های مؤثر و نیمه‌دائمی برای حذف موهای ناخواسته است. با این حال، در برخی افراد، رشد بیش‌ازحد، ضخامت غیرعادی یا برگشت‌پذیری سریع موهای زائد، می‌تواند ناشی از اختلالات هورمونی باشد. در چنین شرایطی، لیزر بدون بررسی دقیق، نه‌تنها نتیجه مطلوبی نخواهد داشت بلکه باعث اتلاف وقت و هزینه خواهد شد. بنابراین، پزشک متخصص پیش از شروع جلسات لیزر، ممکن است انجام آزمایش‌های هورمونی خاصی را تجویز کند تا علت زمینه‌ای رشد موهای زائد شناسایی شود.

این آزمایش‌ها معمولاً برای خانم‌هایی انجام می‌شود که:

• دچار پرمویی (هیرسوتیسم) هستند، به‌ویژه در نواحی صورت، سینه، شکم یا کمر

• چرخه قاعدگی نامنظم دارند

• جوش‌های مقاوم به درمان یا ریزش موی شدید دارند

• سابقه خانوادگی اختلالات هورمونی دارند

مهم‌ترین آزمایش‌های هورمونی قبل از لیزر عبارت‌اند از:

1. تستوسترون کل و آزاد (Total and Free Testosterone):
   افزایش این هورمون ممکن است موجب رشد موهای زائد ضخیم و تیره در نواحی مردانه شود. این حالت بیشتر در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دیده می‌شود.

2. DHEA-S (Dehydroepiandrosterone Sulfate):
   سطح بالای این هورمون از غده فوق کلیه ممکن است نشانه‌ی تولید بیش‌ازحد آندروژن‌ها باشد که مستقیماً با پرمویی مرتبط است.

3. آندروستن‌دیون:
   یک پیش‌ساز هورمون‌های آندروژن که افزایش آن نیز می‌تواند موجب رشد موهای غیرطبیعی شود.

4. LH و FSH:
   بررسی نسبت این دو هورمون می‌تواند به تشخیص اختلالات تخمدانی نظیر PCOS کمک کند. نسبت بالای LH/FSH معمولاً در این شرایط دیده می‌شود.

5. پرولاکتین:
   افزایش غیرطبیعی این هورمون، علاوه بر اختلالات قاعدگی، ممکن است باعث تحریک غیرمستقیم رشد موهای زائد شود.

6. TSH (هورمون محرک تیروئید):
   کم‌کاری یا پرکاری تیروئید می‌تواند موجب اختلال در چرخه رشد مو و تشدید پرمویی گردد.

7. کورتیزول:
   در برخی موارد، افزایش کورتیزول ناشی از استرس مزمن یا اختلالات غده فوق‌کلیه می‌تواند الگوی رشد مو را تحت‌تأثیر قرار دهد.

چه زمانی انجام این آزمایش‌ها لازم است؟

اگر موهای زائد با ویژگی‌های زیر همراه باشد، انجام بررسی هورمونی پیش از لیزر توصیه می‌شود:

• رشد سریع یا ناگهانی مو در نواحی غیرمعمول

• موهای ضخیم و تیره در صورت، گردن یا سینه

• کاهش اثربخشی لیزر پس از چند جلسه

• علائم هم‌زمانی مانند آکنه شدید، ریزش مو یا نامنظمی قاعدگی

سخن آخر:
آزمایش‌های هورمونی به عنوان بخش مهمی از فرایند تشخیص، درمان و پایش بسیاری از بیماری‌ها، کمک می‌کنند تا پزشک تصویر دقیقی از وضعیت درونی بدن فرد به‌دست آورد. انجام این آزمایش‌ها در زمان مناسب، به‌ویژه در صورت وجود علائم هشداردهنده مانند خستگی مفرط، بی‌نظمی قاعدگی یا تغییرات ناگهانی در وزن، می‌تواند از پیشرفت اختلالات جدی جلوگیری کند. آگاهی، پیگیری منظم و مراجعه به پزشک متخصص، سه رکن اساسی در حفظ سلامت هورمونی بدن هستند.

⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬

آزمایش H. pylori درمان گز گز پا تریگلیسیرید در آزمایش خون  

مطالعه بیشتر