دکتر ایرانی DoctorIrani | بررسی و تحلیل مسائل پزشکی روز دنیا و مشاوره تخصصی
روش کولونوسکوپی به عنوان یک تکنیک تخصصی برای تشخیص و درمان، امروزه در حوزه‌های پزشکی کاربرد بیشتری پیدا کرده است و هم متخصصان و هم بیماران به راحتی با این روش سازگار شده‌اند. برای آگاهی از ادامه مقاله و دریافت جدیدترین اطلاعات، با وب سایت دکتر ایرانی همراه باشید.
کلونوسکوپی چیست
آزمایش کولونوسکوپی نوعی آندوسکوپی است که به پزشک این امکان را می‌دهد تا به‌طور دقیق سطح داخلی روده بزرگ (کولون) را بررسی کند. در این روش از دستگاهی به نام کولونوسکوپ استفاده می‌شود؛ لوله‌ای باریک و انعطاف‌پذیر به طول حدود ۱۲۰ سانتی‌متر و با قطری تقریباً به اندازه یک بند انگشت. در انتهای این لوله، دوربینی به همراه منبع نوری قرار دارد.
پزشک کولونوسکوپ را از طریق مقعد وارد بدن کرده و به آرامی آن را از ناحیه رکتوم به سمت بالا هدایت می‌کند، در طول روده بزرگ و معمولاً تا قسمت ابتدایی آن، یعنی سکوم یا کور روده. در برخی موارد، ممکن است چند سانتی‌متر از روده کوچک (ترمینال ایلئوم) نیز با همین ابزار مورد بررسی قرار گیرد. لازم به ذکر است که کولونوسکوپ برای معاینه معده طراحی نشده و تنها برای بررسی روده بزرگ و در برخی موارد بخش انتهایی روده کوچک کاربرد دارد.
انواع کلونوسکوپی
هنگامی که برای کولونوسکوپی به بیمارستان مراجعه می‌کنید، ابتدا در بخش پذیرش ثبت‌نام کرده و به بخش مربوطه هدایت می‌شوید. پرستار سپس اقدام به رگ‌گیری کرده و داروی آرام‌بخش و سرم را تزریق می‌کند. در حین انجام کولونوسکوپی توسط پزشک متخصص گوارش، علائم حیاتی مانند ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن خون به‌طور مداوم تحت نظر قرار می‌گیرد. بیمار به حالت خواب‌آلودگی و بیهوشی می‌رود تا احساس درد و ناراحتی کمتری داشته باشد.
لوله کولونوسکوپ از طریق مقعد وارد شده و تا انتهای روده بزرگ پیش می‌رود. این فرایند معمولاً بین ۱۵ تا ۶۰ دقیقه به طول می‌انجامد و پس از آن بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود تا به هوش بیاید.
- کولونوسکوپی با کپسول
کولونوسکوپی با کپسول یک روش غیرتهاجمی است که در آن بیمار یک کپسول کوچک را می‌بلعد. این کپسول به‌طور خودکار در داخل روده حرکت کرده و تصاویر زنده‌ای از دیواره روده بزرگ ارسال می‌کند. این روش عمدتاً برای تشخیص اولیه استفاده می‌شود و قابلیت نمونه‌برداری یا درمان را ندارد. معمولاً برای افرادی که قادر به انجام کولونوسکوپی سنتی نیستند، گزینه مناسبی به شمار می‌آید.
- کولونوسکوپی مجازی
کولونوسکوپی مجازی با استفاده از سی‌تی‌اسکن انجام می‌شود و تصاویر سه‌بعدی از روده بزرگ تهیه می‌کند. این روش تنها جنبه تشخیصی دارد و نمی‌تواند درمان یا نمونه‌برداری انجام دهد. برای افرادی که نمی‌توانند کولونوسکوپی معمولی را انجام دهند، این گزینه مناسب است.
- کولونوسکوپی از طریق استوما
کولونوسکوپی از طریق استوما برای افرادی طراحی شده است که روده آن‌ها به جای مقعد، به پوست شکم متصل شده است (استوما). در این روش، لوله کولونوسکوپ از طریق استوما وارد روده می‌شود و معاینه انجام می‌گیرد. این روش به متخصص این امکان را می‌دهد که بدون استفاده از مقعد، روده بزرگ را بررسی کند. کولونوسکوپی از طریق استوما معمولاً برای بیمارانی که تحت جراحی خاصی قرار گرفته‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عوارض کلونوسکوپی
کولونوسکوپی عوارض نادری دارد و در صورتی که توسط یک متخصص گوارش با تجربه انجام شود، احتمال بروز این عوارض به شدت کاهش می‌یابد. با این حال، ممکن است برخی مشکلاتی مانند خونریزی یا پارگی دیواره کولون رخ دهد که معمولاً قابل کنترل و درمان هستند. عوارض احتمالی کولونوسکوپی شامل موارد زیر است:
- خونریزی جزئی در محل بیوپسی یا برداشتن پولیپ
- پارگی دیواره کولون
- واکنش به داروی آرام‌بخش
- سوزش در محل تزریق وریدی داروها
- عوارض ناشی از بیماری‌های قلبی و ریوی
- التهاب آپاندیس (آپاندیسیت)
علت کلونوسکوپی
کولونوسکوپی به منظور بررسی سرطان روده بزرگ و سایر مشکلات روده‌ای انجام می‌شود. این آزمایش به پزشک این امکان را می‌دهد که:
- علائم سرطان و سایر مشکلات را شناسایی کند.
- علت تغییرات غیرقابل توضیح در عادات روده‌ای را مشخص کند.
- علائم درد یا خونریزی در ناحیه شکم را ارزیابی نماید.
- دلیلی برای کاهش وزن، یبوست مزمن یا اسهال پیدا کند.
آمادگی کولونوسکوپی
آماده‌سازی برای کولونوسکوپی خیلی مهمه، چون اگه روده به خوبی پاک نشده باشه، پزشک نمی‌تونه داخل روده رو به درستی ببینه و ممکنه پولیپ‌ها یا سایر مشکلات رو از دست بده. به طور کلی، آماده‌سازی شامل موارد زیر میشه:
- مشورت با پزشک
قبل از هر چیز، با پزشکتون در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید (مخصوصاً داروهای رقیق‌کننده خون، داروهای دیابت و مکمل‌های آهن) صحبت کنید. ممکنه لازم باشه مصرف بعضی از این داروها رو قبل از کولونوسکوپی قطع کنید. اگه بیماری خاصی دارید (مثل بیماری قلبی، کلیوی یا دیابت)، حتماً به پزشکتون اطلاع بدید.
- رژیم غذایی خاص
یک هفته قبل از کولونوسکوپی: از خوردن غذاهایی که هضمشون سخته، مثل مغزها، ذرت، تخمه، میوه‌ها و سبزیجات با پوست و دانه، و غذاهای پرفیبر خودداری کنید. سه روز قبل از کولونوسکوپی: از خوردن گوشت قرمز، غذاهای سرخ‌کرده و لبنیات پرچرب خودداری کنید. روز قبل از کولونوسکوپی: فقط مایعات شفاف مصرف کنید. مایعات شفاف شامل آب، آب سیب صاف‌شده، آب مرغ یا گوشت بدون چربی، چای یا قهوه بدون شیر، ژله و نوشیدنی‌های ورزشی (مثل Gatorade) هستند. از خوردن مایعات قرمز یا بنفش (مثل آب آلبالو یا نوشابه) خودداری کنید. روز کولونوسکوپی: معمولاً باید از نیمه‌شب قبل از کولونوسکوپی، از خوردن و آشامیدن هر چیزی خودداری کنید. با این حال، ممکنه پزشکتون دستورالعمل‌های دیگه‌ای داشته باشه.
- مصرف ملین‌ها
پزشک معمولاً یک یا چند نوع ملین برای شما تجویز می‌کنه که باید طبق دستورالعمل مصرف کنید. این ملین‌ها به پاکسازی روده کمک می‌کنن. انواع مختلفی از ملین‌ها وجود داره، مثل:
- محلول‌های خوراکی پلی‌اتیلن گلیکول (PEG): مثل پودر Peglyte یا Golytely که باید با مقدار زیادی آب مخلوط و در یک بازه زمانی مشخص مصرف بشه.
- قرص‌های ملین: مثل Bisacodyl یا Senna که ممکنه به همراه محلول PEG تجویز بشن.
- تنقیه: در بعضی موارد، ممکنه پزشک تنقیه رو هم توصیه کنه.
- مصرف ملین‌ها معمولاً باعث میشه که مجبور بشید به طور مکرر به دستشویی برید، پس بهتره در طول این مدت نزدیک به دستشویی باشید.
فواید کلونوسکوپی
کولونوسکوپی یه روش غربالگری و تشخیصی قدرتمنده که فواید زیادی برای حفظ سلامتی روده بزرگ و پیشگیری از سرطان داره. اینجا چند تا از مهم‌ترین فواید کولونوسکوپی رو برات توضیح میدم:
- تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ
کولونوسکوپی بهترین راه برای تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگه. با استفاده از کولونوسکوپی، پزشک می‌تونه داخل روده بزرگ رو به طور کامل ببینه و هرگونه توده، زخم یا تغییر غیرطبیعی رو تشخیص بده.
تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ شانس درمان موفقیت‌آمیز رو به طور چشمگیری افزایش میده. اگه سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده بشه، معمولاً میشه با جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی اون رو درمان کرد.
- پیشگیری از سرطان روده بزرگ
کولونوسکوپی می‌تونه به پیشگیری از سرطان روده بزرگ کمک کنه. در طول کولونوسکوپی، پزشک می‌تونه پولیپ‌های روده بزرگ رو پیدا و برداره. پولیپ‌ها توده‌های کوچکی هستن که روی دیواره روده بزرگ رشد می‌کنن. بیشتر پولیپ‌ها خوش‌خیم هستن، اما بعضی از اونها می‌تونن به سرطان تبدیل بشن. با برداشتن پولیپ‌ها، میشه از تبدیل اونها به سرطان جلوگیری کرد.
- بررسی علائم گوارشی
کولونوسکوپی می‌تونه به تشخیص علت علائم گوارشی، مثل درد شکم، اسهال، یبوست، خونریزی مقعدی و تغییر در عادات روده کمک کنه. با استفاده از کولونوسکوپی، پزشک می‌تونه داخل روده بزرگ رو ببینه و هرگونه التهاب، زخم، تومور یا سایر مشکلات رو تشخیص بده.
- تشخیص و درمان بیماری‌های التهابی روده
کولونوسکوپی می‌تونه به تشخیص و ارزیابی بیماری‌های التهابی روده، مثل کولیت اولسراتیو و بیماری کرون کمک کنه.
در طول کولونوسکوپی، پزشک می‌تونه نمونه‌برداری (بیوپسی) از دیواره روده بزرگ انجام بده و نمونه رو برای بررسی به آزمایشگاه بفرسته. این کار می‌تونه به تشخیص دقیق نوع بیماری التهابی روده کمک کنه.
- بررسی خونریزی مقعدی
کولونوسکوپی می‌تونه به تشخیص علت خونریزی مقعدی کمک کنه. خونریزی مقعدی می‌تونه ناشی از علل مختلفی باشه، مثل بواسیر، شقاق مقعد، پولیپ، زخم یا سرطان. با استفاده از کولونوسکوپی، پزشک می‌تونه محل خونریزی رو پیدا کنه و در صورت لزوم، درمان مناسب رو انجام بده.
سخن آخر
عوارض کولونوسکوپی می‌تواند بسته به ویژگی‌های فردی و وضعیت‌های مختلف سلامتی هر شخص متفاوت باشد. برخی از این عوارض شامل خونریزی، ناراحتی معده و روده، نفخ و تولید گازهای روده‌ای، عفونت و مشکلات قلبی و عروقی هستند. به هر حال، برای انجام کولونوسکوپی و سایر روش‌های درمانی، آگاهی کامل و دقیق از عوارض احتمالی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
⏬مقالات پیشنهادی⏬
بیماری های شایع زنان انواع پوست و نحوه مراقبت از آن انواع بیماری دهان و دندان
