دکتر ایرانی DoctorIrani | بررسی و تحلیل مسائل پزشکی روز دنیا و مشاوره تخصصی
لیکن پلان (Lichen Planus) یک بیماری التهابی مزمن و شایع است که موجب ورم و ناراحتی در پوست یا داخل دهان می‌شود. در این بیماری خودایمنی، پوست دچار جوش‌های مشابه دانه می‌شود که معمولاً با خارش همراه هستند. برای آگاهی از ادامه مقاله و دریافت جدیدترین اطلاعات، با وب سایت دکتر ایرانی همراه باشید.
لیکن پلان چیست
بیماری لیکن پلان (Lichen Planus) یک اختلال پوستی مزمن و التهابی است که با ظهور پلاک‌های قرمز یا بنفش بر روی پوست شناخته می‌شود. این پلاک‌ها معمولاً به صورت چند عدد در نواحی مختلف بدن مانند دست‌ها، پاها، کمر و دهان ظاهر می‌شوند و ممکن است با خارش همراه باشند. علت دقیق این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که اختلال در سیستم ایمنی بدن در بروز آن مؤثر باشد.
علائم لیکن پلان
علائم و نشانه‌های این بیماری بسته به ناحیه‌ای که تحت تأثیر قرار گرفته، متفاوت است. به عنوان مثال، آسیب به یک ناخن می‌تواند بر سایر ناخن‌ها نیز تأثیر بگذارد. از رایج‌ترین علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برجستگی‌های مسطح بنفش و براق در قسمت داخلی ساعد، مچ دست یا مچ پا
- خطوط قرمز در نواحی از پوست که خارانده شده‌اند
- برجستگی‌های سفید روی زبان یا درون گونه‌ها
- خارش
- زخم‌های دردناک در ناحیه تناسلی یا دهان
- ریزش
- اسکار و زخم ناخن یا افتادن ناخن
- خطوط سیاه که از بالا تا پایین ناخن کشیده شده‌اند
علت لیکن پلان
علت دقیق این بیماری هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهند که ممکن است به دلایل زیر بروز کند:
- اختلال در سیستم ایمنی بدن
- عوامل ژنتیکی
- استرس شدید و تضعیف سیستم ایمنی
- تأثیر داروها و مواد شیمیایی
راه های تشخیص لیکن پلان
برای شناسایی این بیماری خودایمنی پوستی، پزشکان از روش‌های تشخیصی زیر بهره می‌برند:
- معاینه بالینی
بیوپسی پوست
آزمایش‌های خون، از جمله آزمایش آنتی‌بادی‌های ضد هسته‌ای (ANA)
تست‌های آلرژی
تصویربرداری، مانند درماتوسکوپی
آزمایش هپاتیت C
درمان لیکن پلان
برای درمان این بیماری، پزشکان از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که بسته به شدت و نوع بیماری متفاوت است. در درمان لیکن پلان، هدف اصلی کنترل علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. پزشک با توجه به وضعیت بیمار، یک برنامه درمانی مناسب را انتخاب می‌کند. روش‌های متداول درمانی برای این بیماری شامل موارد زیر است:
- درمان موضعی با استفاده از کرم‌های کورتیکواستروئیدی و آنتی‌هیستامین‌ها
- درمان خوراکی با کورتیکواستروئیدها برای موارد شدید و استفاده از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مانند متوترکسات، سیکلوسپورین یا آزاتیوپرین
- درمان با فوتوتراپی به کمک نور فرا بنفش UVB
- استفاده از داروهای گیاهی مانند کوئرستین یا حنا
- مصرف مکمل‌های غذایی مانند آنتی‌اکسیدان‌ها
انواع لیکن پلان
این بیماری می‌تواند بخش‌های مختلفی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد و انواع گوناگونی دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
- لیکن پلان دهانی و سرطان
این بیماری به مخاط دهان آسیب می‌زند و به شکل جوش‌های سفید، لکه‌های سفید یا رگه‌های شبیه به تور در داخل دهان، لثه‌ها، زبان، لب‌ها و حتی گونه‌ها نمایان می‌شود. زخم‌های دهانی معمولاً دردناک نیستند، اما ممکن است با خارش همراه باشند و باعث قرمزی، تورم لثه‌ها و خشکی دهان شوند. مصرف غذاهای تند و پرادویه می‌تواند علائم دهانی را تشدید کند و بیمار ممکن است در تشخیص طعم‌ها دچار مشکل شود و طعم فلز را در دهان احساس کند.
- لیکن پلان تناسلی
این بیماری می‌تواند ناحیه تناسلی زنان و مردان را نیز تحت تأثیر قرار دهد. لکه‌های برفکی بدون خارش و درد در ناحیه تناسلی ظاهر می‌شوند. ضایعات پوستی در لبه‌های داخلی واژن زنان به رنگ قرمز هستند و در موارد شدید ممکن است زخم‌هایی در ناحیه تناسلی باقی بماند. زنان مبتلا به نوع تناسلی این بیماری ممکن است در حین رابطه جنسی دچار خونریزی شوند.
- لیکن پلان ناخن
این بیماری موجب می‌شود که سیستم ایمنی بدن به طور نادرست به سلول‌های ناخن‌ها حمله کند. لیکن پلان ناخن می‌تواند منجر به تغییر رنگ و ظاهر ناخن‌ها، ایجاد خطوط سیاه بر روی آن‌ها و حتی افتادن ناخن‌ها شود. زمانی که سلول‌های ناخن به اشتباه مورد حمله سیستم ایمنی قرار می‌گیرند، ظاهر و رنگ ناخن‌ها تغییر می‌کند و در برخی موارد، ممکن است ناخن‌ها بیفتند.
- لیکن پلان مو
این نوع بیماری که به آن فویلکولار نیز گفته می‌شود، به فولیکول‌های مو حمله کرده و باعث ریزش و نازک شدن تارهای مو می‌گردد. التهاب پوست سر نیز از عوارض جانبی لیکن پلان مو به شمار می‌آید.
عوارض لیکن پلان
این بیماری می‌تواند عوارض متنوعی را به همراه داشته باشد که به نوع و محل درگیری آن بستگی دارد. برخی از مهم‌ترین عوارض لیکن پلان عبارتند از:
- عوارض پوستی
شامل خارش، درد و سوزش در نواحی مبتلا، تشکیل پلاک‌های سفید و قرمز، پاپول‌ها و بثورات، همچنین پوسته پوسته شدن پوست و ایجاد زخم.
- عوارض دهانی
شامل خارش، سوزش و درد در مخاط دهان، ایجاد ضایعات سفید، قرمز و زخم در این ناحیه، و افزایش خطر ابتلا به سرطان دهان.
- عوارض تناسلی
شامل خارش، درد و سوزش، تشکیل پلاک‌های سفید و زخم در ناحیه تناسلی، و افزایش خطر ابتلا به دیسپلازی و سرطان تناسلی.
- عوارض کبدی
در موارد لیکن پلان هپاتیتی، ممکن است افزایش آنزیم‌های کبدی مشاهده شود.
- عوارض چشمی
التهاب ملتحمه و قرنیه چشم.
روش پیشگیری لیکن پلان
روش‌های زیر می‌توانند به پیشگیری از بروز لیکن پلان کمک کنند:
- استرس یکی از عوامل تشدیدکننده لیکن پلان است. مدیریت استرس از طریق فعالیت‌هایی مانند ورزش، مدیتیشن و تکنیک‌های آرام‌سازی می‌تواند مؤثر باشد.
- رعایت بهداشت پوست و مخاط با استفاده از مرطوب‌کننده‌های ملایم و پرهیز از محرک‌های موضعی نظیر صابون‌های قوی و مواد شوینده، همچنین اجتناب از تماس با مواد شیمیایی تحریک‌کننده.
- حفظ بهداشت دهان و دندان.
- جلوگیری از عفونت‌های واژینال یا پوستی.
- کاهش مصرف داروهایی مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی که ممکن است باعث تشدید لیکن پلان شوند.
- کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و هپاتیت.
سخن آخر
لیکن پلان یک التهاب پوستی شایع است که بر روی دهان و ناخن‌ها تأثیر می‌گذارد و موجب التهاب، خارش و سوزش در پوست، نواحی مخاطی و نواحی تناسلی می‌شود. هرچند این بیماری خطرناک یا مسری نیست و معمولاً به‌طور خودبه‌خود بهبود می‌یابد، علت دقیق بروز آن که به دلیل اختلالات خودایمنی است، هنوز مشخص نیست. با اتخاذ روش‌هایی مانند مراقبت از پوست و کاهش استرس، می‌توانید خطر ابتلا به این عارضه پوستی را کاهش دهید.
⏬مقالات پیشنهادی⏬
